Biologie Gedrag & Ethologie
Gedrag:
Waarneembare activiteiten van een dier of mens.
- Geluiden maken
- Slapen
- Van kleur veranderen
- Geurstoffen afscheiden
- Lichaamshouding handhaven
- De meeste gedragingen komen tot stand door de werking van spieren
- Andere gedragingen komen tot stand door de werking van klieren
- Een mens of dier reageert bij de meeste gedragingen op prikkels
- De reactie van een dier op prikkels wordt de respons genoemd
Begrippen:
Gedrag
Waarneembaren activiteiten van een mens of dier zoals geluiden maken, slapen, van kleur veranderen, geurstoffen afscheiden en lichaamshouding handhaven.
Prikkel
Invloed uit de omgeving.
Respons
Wanneer een dier reageert op een prikkel heet dat een respons, bijvoorbeeld wanneer een hond word geroepen door zijn baasje, dat de hond dan zijn oren spitst en/of naar het baasje toe gaat.
Handelingen
Het gedrag van een dier of mens is opgebouwd uit een groot aantaal handelingen. Een handeling is bijvoorbeeld lopen, een deur openen etc.
Ethologie
De studie van gedrag noem je ethologie, een etholoog maakt bij het bestuderen van gedrag, een super nauwkeurige beschrijving van alle handelingen.
Ethogram
Een ethogram is een objectieve beschrijving van verschillende typen handelingen van een bepaalde diersoort.
Protocol
Een protocol is een lijst van waargenomen handelingen van een dier van minuut op minuut/kwartier op kwartier/uur op uur/etc.
Gedragssystemen
Een groep samenhangende handelingen
Gedragsketen
Effect van de ene handeling op de andere
Voortplantingsgedrag
De manier van voortplanting
Territorium
Gebied rondom de nestplaats
Agressie
Gedrag wat word vertoond wanneer dieren zich bedreigd voelen
Balts
Een aantal karakteristieke handelingen die een gedragsketen vromen
Gedragsketen
Serie handelingen in vaste volgorde
Gedragsonderzoek huisdier kat
Voor mijn gedragsonderzoek heb ik mijn kat Balou gekozen, ik heb op haar gedrag gelet en gekeken wat voor handelingen ze deed. Daarna heb ik 15 minuten lang bijgehouden wat ze deed.
Ethogram
Handeling afkorting beschrijving
Drinken DR Ze likt het water uit haar water bakje op en vervolgens slikt ze het door.
Liggen LI Steunt niet op haar poten, legt lichaam op de grond, beweegt nauwelijks.
Eten ET Neemt een hap, maakt kauwende bewegingen en slikt het door.
Spelen SP Pakt het object op met haar mond en gaat er mee spelen
Rennen RE Zet haar poten snel voor elkaar uit waardoor ze zich snel verplaatst.
Miauwen MI Een jankend geluid maken.
Krabben KR Slaat haar nagels uit en krabt aan de bank/krabpaal.
Ruiken RU Snuffelt met haar neus aan een bepaald object
Kopjes Geven KG Wrijft met haar kop langs de stoelpoot/been etc.
Lopen LO Verplaatst zichzelf door haar poten steeds voor elkaar te plaatsen.
Protocol
00:00 - LI
00:30 - LI
01:00 - LI
01:30 - LI
02:00 - LO
02:30 - DR
03:00 - DR
03:30 - MI
04:00 - RU
04:30 - ET
05:00 - ET
05:30 - SP
06:00 - SP
06:30 - KR
07:00 - LO
07:30 - KG
08:00 - KG
08:30 - SP
09:00 - RE
09:30 - LI
10:00 - LI
10:30 - LI
11:00 - MI
11:30 - KG
12:00 - SP
12:30 - RE
13:00 - KR
13:30 - KR
14:00 - DR
14:30 - KG
15:00 - LO
15:30 - LI
Waarneembare activiteiten van een dier of mens.
- Geluiden maken
- Slapen
- Van kleur veranderen
- Geurstoffen afscheiden
- Lichaamshouding handhaven
- De meeste gedragingen komen tot stand door de werking van spieren
- Andere gedragingen komen tot stand door de werking van klieren
- Een mens of dier reageert bij de meeste gedragingen op prikkels
- De reactie van een dier op prikkels wordt de respons genoemd
Begrippen:
Gedrag
Waarneembaren activiteiten van een mens of dier zoals geluiden maken, slapen, van kleur veranderen, geurstoffen afscheiden en lichaamshouding handhaven.
Prikkel
Invloed uit de omgeving.
Respons
Wanneer een dier reageert op een prikkel heet dat een respons, bijvoorbeeld wanneer een hond word geroepen door zijn baasje, dat de hond dan zijn oren spitst en/of naar het baasje toe gaat.
Handelingen
Het gedrag van een dier of mens is opgebouwd uit een groot aantaal handelingen. Een handeling is bijvoorbeeld lopen, een deur openen etc.
Ethologie
De studie van gedrag noem je ethologie, een etholoog maakt bij het bestuderen van gedrag, een super nauwkeurige beschrijving van alle handelingen.
Ethogram
Een ethogram is een objectieve beschrijving van verschillende typen handelingen van een bepaalde diersoort.
Protocol
Een protocol is een lijst van waargenomen handelingen van een dier van minuut op minuut/kwartier op kwartier/uur op uur/etc.
Gedragssystemen
Een groep samenhangende handelingen
Gedragsketen
Effect van de ene handeling op de andere
Voortplantingsgedrag
De manier van voortplanting
Territorium
Gebied rondom de nestplaats
Agressie
Gedrag wat word vertoond wanneer dieren zich bedreigd voelen
Balts
Een aantal karakteristieke handelingen die een gedragsketen vromen
Gedragsketen
Serie handelingen in vaste volgorde
Gedragsonderzoek huisdier kat
Voor mijn gedragsonderzoek heb ik mijn kat Balou gekozen, ik heb op haar gedrag gelet en gekeken wat voor handelingen ze deed. Daarna heb ik 15 minuten lang bijgehouden wat ze deed.
Ethogram
Handeling afkorting beschrijving
Drinken DR Ze likt het water uit haar water bakje op en vervolgens slikt ze het door.
Liggen LI Steunt niet op haar poten, legt lichaam op de grond, beweegt nauwelijks.
Eten ET Neemt een hap, maakt kauwende bewegingen en slikt het door.
Spelen SP Pakt het object op met haar mond en gaat er mee spelen
Rennen RE Zet haar poten snel voor elkaar uit waardoor ze zich snel verplaatst.
Miauwen MI Een jankend geluid maken.
Krabben KR Slaat haar nagels uit en krabt aan de bank/krabpaal.
Ruiken RU Snuffelt met haar neus aan een bepaald object
Kopjes Geven KG Wrijft met haar kop langs de stoelpoot/been etc.
Lopen LO Verplaatst zichzelf door haar poten steeds voor elkaar te plaatsen.
Protocol
00:00 - LI
00:30 - LI
01:00 - LI
01:30 - LI
02:00 - LO
02:30 - DR
03:00 - DR
03:30 - MI
04:00 - RU
04:30 - ET
05:00 - ET
05:30 - SP
06:00 - SP
06:30 - KR
07:00 - LO
07:30 - KG
08:00 - KG
08:30 - SP
09:00 - RE
09:30 - LI
10:00 - LI
10:30 - LI
11:00 - MI
11:30 - KG
12:00 - SP
12:30 - RE
13:00 - KR
13:30 - KR
14:00 - DR
14:30 - KG
15:00 - LO
15:30 - LI
Biologie Ordening
Deelvraag 1:
Ordenen
Je hebt vier verschillende rijken organismen, dat zijn bacteriën, dieren,
schimmels, planten. De organismen zijn zo geordend zodat het op te delen is in
verschillende groepen, dat is ook makkelijker als je over de organismen praat.
Dan kan je het ook over een groep organismen hebben.
Bacteriën
Bacteriën zijn eencellig dat betekend dat ze bestaan uit één cel. Bacteriën
kunnen niet met het blote oog gezien worden daar zijn ze te klein voor. Ze
kunnen wel gezien worden met een microscoop. Bacteriën planten zich voort
door middel van deling.
Schimmels
De meeste schimmels zijn vaak wit. Het zijn een soort van draden, dunne
draden, die over elkaar heen zitten en door elkaar heen. Maar er zijn ook
schimmels in de vorm van bijvoorbeeld paddenstoelen. Je hebt niet schadelijke
schimmels en wel schadelijke schimmels. De niet schadelijke schimmels zijn
bijvoorbeeld je champignons. Dat zijn een soort paddenstoelen. De champignons
kun je eten. Maar je hebt ook soorten paddenstoelen die je beter niet kunt eten.
De schadelijke schimmels groeien bijvoorbeeld op je eten als je het te lang
bewaard. Schimmels planten zich voort door sporen.
Planten
Planten is een organismen die je bijna overal wel ziet. Er zijn héél veel
verschillende soorten en maten planten. Ook elke plant ziet er anders uit. Je
hebt bijvoorbeeld een brandnetels en je hebt mos, je hebt gras en rozen. Alles
ziet er anders uit en heeft een andere naam. Planten, planten zich voort door
verstuiving van stuifmeel of door zaden. Planten hebben een celkern en een
celwand en kunnen zonne-energie vast leggen door fotosynthese.
Dieren
Er zijn veel verschillende dieren. Je hebt kleine dieren en je hebt grote dieren. Je
hebt gevaarlijke dieren en dieren die je kan nemen als huisdier. Maar ook dieren
die niet gevaarlijk zijn maar wel beter in het wild kunnen blijven leven. Je hebt
zoogdieren en je hebt dieren die eieren leggen. Zoogdieren zijn dieren die hun
kinderen opvoeden en baren zoals ook mensen dat doen. Dieren die dat niet
doen die leggen eieren en baren en voeden hun kinderen op een totaal andere
manier op. Je hebt ook nog een verschillen tussen dieren dat noem je herbivoren
en carnivoren. Herbivoren eten planten en zijn een soort vegetarisch. Dan heb je
nog carnivoren en dat zijn dieren die vlees eten. Dieren planten zich voort door
te vrijen.
Deelvraag 2:
Eigenschappen van:
Virus: De leefomgeveving van een virus is heel verschillend. Bij griep zit het
in het lichaam. Ik heb om dit moment zelf ook griep. Dat betekend dus dat het
virus in het lichaam is gekomen. Je word van dat virus ziek omdat delen in je
lichaam een anti-virus maken om het griep virus in je lichaam er uit te gooien.
Een virus kan besmettelijk zijn en meestal is dat ook zo. Het virus kan zich heel
snel en makkelijk versprijden. Bijvoorbeeld door dat je moet niezen of door
hoesten. Dan hangt het al redelijk in de lucht. Het kan ook gebeuren door dat
je van een glas drinkt van iemand die het virus al heeft. Virus kan zich ook
verspreid worden van land naar land. Door dat mensen met het virus op vakantie
gaan of door mensen die op vakantie gaan en in dat land een virus op doen en
dan weer terug komen naar hun eigen land. Een geslachts ziekte is ook een virus
de meeste dan. Deze virus kan je over brengen door geslachts gemeenschap te
hebben zonder condoom en jij of je partner een geslachtsaandoening heeft. Dan
kan jij of je partner het overdragen aan de ander.
Een virus plant zich voort met hulp van een zogenaamd “gastheerorganisme,”
het virus koppelt zichzelf aan een bepaalde cel en stopt hij al het erfelijke
materiaal in die cel en smelt hij zich samen met de betreffende cel. Dat proces
van samensmelting heet “endocytose. Binnen de gastheercel geeft het erfelijke
materiaal, wat het virus in de cel heeft gestopt, opdracht om nieuwe virussen
te maken. Hierdoor kan een virus zich dus alleen maar vermenigvuldigen als hij
zich in een andere cel bevind. Na het proces gaat de gastheercel meestal dood,
dat kan soms ook leiden tot de dood van het meercellige organisme waar de cel
deel van uit maakt.
Je hebt nog geen virussen die nuttig zijn zoals je wil bacteriën hebt die nuttig
zijn. Er is wel onderzoek gedaan of er nuttige virussen waren. Maar er zijn geen
nuttige virussen gevonden. De virussen kunnen schadelijk zijn. Je hebt virussen
waar je heel ziek van word. Maar je hebt ook een virussen waar je zelfs dood aan
kunt gaan als je niet optijd behandeld word, zoals de Mexicaanse griep.
Bacteriën: Bacteriën komen bijna overal voor, ze zitten op bijna alles. Bacteriën
zijn héél makkelijk om over te dragen. Je kan het heel makkelijk overbrengen
als je elkaar een hand geeft of als je naar de wc gaat. Want bacteriën zitten
natuurlijk op de wc-bril. Om je heen zin er al heel veel bacteriën te vinden,
vooral bij mensen om je heen. Zoals mensen met een koortslip of mensen die
verkouden zijn. Je hebt ook voorwerpen in huis waar veel bacteriën op zitten
door dat veel verschillende mensen er aan gezeten hebben. De meeste bacteriën
zijn niet schadelijk en zelf nuttig. Maar je hebt natuurlijk ook bacteriën die wel
schadelijk zijn en die ziektes kunnen veroorzaken. Zoals de bacteriën die op vis
of rauw vlees zitten. Daar kun je ziek van worden als je dat eet bijvoorbeeld.
Bacteriën plant zich voort door zich te delen zonder dat het andere cellen nodig
heeft. Alle cellen in hoeveel ze ook gesplits zijn ze hebben allemaal de zelfde
celinhoud als de moedercel. Het voort planten noem je binaire indeling.
Bacteriën kunnen gebruikt worden voor veel verschillende dingen en komt ook
bij veel verschillende dingen voor. Je hebt bacteriën die kunnen helpen bij het
bestrijden van ziektes. Je kan ook bacteriën die een giftige stof aanmaken tijdens
een celstofwisseling. Meestal komt het niet voor bij de mens maar alleen als je in
aanraking komt met die bacteriën die er voor zorgen dat je er ziek van word. Je
kan dan bijvoorbeeld cholera of tetanus krijgen.
Schimmel: Ook schimmels zijn bijna overal te vinden net als bacteriën.
Sommige schimmels zijn niet zichtbaar met het oog. Maar sommige schimmels
ook wel. Ook van schimmels heb je schimmels die schadelijk zijn en die niet
schadelijk zijn voor mens en dier en de natuur natuurlijk. Veel schimmels
kan je vinden in de natuur. Maar ook schimmels kan je vinden bij mensen. Je
hebt bijvoorbeeld huidschimmel. Je hebt verschillende huidschimmels. Bij elke
schimmel is het weer net iets anders. Bij de ene schimmel word de huid rood
of bij een andere schimmel krijg je heel veel rode plekjes en gaat je huid wat
schilveren. Je hebt ook voetschimmels. Zoals de meeste mensen denken dat
schimmels wit dradig zijn en een muffe geur hebben en soms blauw/groenige
vlekken hebben, is dat niet altijd bij huidschimmels niet. Maar als je bijvoorbeeld
je brood heel lang laat liggen krijg je blauw/groenige vlekjes op je brood.
Dat zijn schimmels die ontstaan als er rottende organismen te vinden zijn.
Als je voedsel te lang bewaard krijg je er schimmels op. Dat kan je zien als
een soort waarschuwing dat het niet meer te eten is en je het dus weg moet
gooien. Schimmels worden ook gebruikt bij onderzoeken voor verschillende
dingen. Bijvoorbeeld om uit te zoeken hoelang het duurt voor dat iets verteerd
is. Schimmels die schadelijk zijn kan je erg ziek van worden. Bijvoorbeeld de
schimmels die op rottend eten zit. Als je dat op eet kan je erg ziek worden.
Deelvraag 3:
Virus:
Naam: Griep
Leefomgeving: In het lichaam van de mensen. Maar is meestal ook in de lucht
te vinden. Daardoor is het besmettelijk.
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?:
Door dat het besmettelijk is kan je er overal mee in aanraking komen, binnen
en buiten, in huis, in iemand anders z’n huis, overal dus. Door dat mensen door
de griep hoesten of niezen kan het terecht komen op of in iemand. Het kan ook
terecht komen in de lucht daar door dus in iemand. Het kan ook terecht komen
of iemand zijn hand. Als die gene dan aan iemand anders zit of een hand geeft,
heeft de andere persoon dus ook die bacteriën of zich. Het kan zich heel snel
verspreiden.
Hoe kan het zich voortplanten?
Door dat de een de ander besmet.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Griep is eigenlijk nergens nuttig voor en word daardoor ook nergens voor
gebruikt.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Griep kan schadelijk zijn, het ligt er aan wat voor een griep je hebt. Door dat
het virus dat de griep veroorzaakt erger word, als je een slechte weerstand hebt
bijvoorbeeld, kan je een longontstekking krijgen of een andere onsteking en kan
erg gevaarlijk worden. Maar kan ook schadelijk zijn.
Bacteriën:
Naam: Salmonella
Leefomgeving: Rauw voedsel.
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?
Op rauw vlees of in rauwe eieren kunnen salmonella bacteriën te vinden zijn. Als
je dat eet kun je erg ziek worden. Het kan zich ook verspreiden door dat je het
rauwe vlees snijt met een mes die je daarna voor iets anders gebruikt zonder het
schoon te maken of als je je handen niet goed wast na het aanraken van rauw
voedsel en daarna aan de theedoek of handdoek gaat zitten bijvoorbeeld. Zo kan
je het makkelijk verspreiden.
Hoe kan het zich voortplanten?
Als je voedsel een langere tijd op kamertemperatuur bewaard kunnen de
salmonella bacteriën zich snel uitbreiden.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Salmonella is niet nuttig en kan word dus ook nergens voor gebruikt.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Het kan erg schadelijk zijn. Je kan er bijvoorbeeld een voedselvergiftiging van
krijgen. Dat komt door dat het op rauw eten zit. Het is schadelijk voor de mens.
Schimmel:
Naam: Pityriasis rosea
Leefomgeving: Lichaam van de mens, vooral op de romp
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?
Het is onbekent wat de oorzaak is.
Hoe kan het zich voortplanten?
Het is niet besmettelijk. Meestal is de eerste kenmerk één grote plek die wat
rood is en schilverig. Het kan wat jeuken en het worden steeds meer kleine
plekjes die er bij komen.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Het is totaal niet nuttig en het is een ligte huidaandoening.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Het is ook niet schadelijk en gaat vanzelf weer over.
Bronnen:
http://www.biologiepagina.nl/34mavo/32Ordening/inleiding.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bacteria
http://nl.wikipedia.org/wiki/Virus_%28biologie%29
http://www.bioplek.org/animaties/celtotaal/bacterie.html
http://www.studiobiologie.nl
http://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/pityriasisrosea.htm
Ordenen
Je hebt vier verschillende rijken organismen, dat zijn bacteriën, dieren,
schimmels, planten. De organismen zijn zo geordend zodat het op te delen is in
verschillende groepen, dat is ook makkelijker als je over de organismen praat.
Dan kan je het ook over een groep organismen hebben.
Bacteriën
Bacteriën zijn eencellig dat betekend dat ze bestaan uit één cel. Bacteriën
kunnen niet met het blote oog gezien worden daar zijn ze te klein voor. Ze
kunnen wel gezien worden met een microscoop. Bacteriën planten zich voort
door middel van deling.
Schimmels
De meeste schimmels zijn vaak wit. Het zijn een soort van draden, dunne
draden, die over elkaar heen zitten en door elkaar heen. Maar er zijn ook
schimmels in de vorm van bijvoorbeeld paddenstoelen. Je hebt niet schadelijke
schimmels en wel schadelijke schimmels. De niet schadelijke schimmels zijn
bijvoorbeeld je champignons. Dat zijn een soort paddenstoelen. De champignons
kun je eten. Maar je hebt ook soorten paddenstoelen die je beter niet kunt eten.
De schadelijke schimmels groeien bijvoorbeeld op je eten als je het te lang
bewaard. Schimmels planten zich voort door sporen.
Planten
Planten is een organismen die je bijna overal wel ziet. Er zijn héél veel
verschillende soorten en maten planten. Ook elke plant ziet er anders uit. Je
hebt bijvoorbeeld een brandnetels en je hebt mos, je hebt gras en rozen. Alles
ziet er anders uit en heeft een andere naam. Planten, planten zich voort door
verstuiving van stuifmeel of door zaden. Planten hebben een celkern en een
celwand en kunnen zonne-energie vast leggen door fotosynthese.
Dieren
Er zijn veel verschillende dieren. Je hebt kleine dieren en je hebt grote dieren. Je
hebt gevaarlijke dieren en dieren die je kan nemen als huisdier. Maar ook dieren
die niet gevaarlijk zijn maar wel beter in het wild kunnen blijven leven. Je hebt
zoogdieren en je hebt dieren die eieren leggen. Zoogdieren zijn dieren die hun
kinderen opvoeden en baren zoals ook mensen dat doen. Dieren die dat niet
doen die leggen eieren en baren en voeden hun kinderen op een totaal andere
manier op. Je hebt ook nog een verschillen tussen dieren dat noem je herbivoren
en carnivoren. Herbivoren eten planten en zijn een soort vegetarisch. Dan heb je
nog carnivoren en dat zijn dieren die vlees eten. Dieren planten zich voort door
te vrijen.
Deelvraag 2:
Eigenschappen van:
Virus: De leefomgeveving van een virus is heel verschillend. Bij griep zit het
in het lichaam. Ik heb om dit moment zelf ook griep. Dat betekend dus dat het
virus in het lichaam is gekomen. Je word van dat virus ziek omdat delen in je
lichaam een anti-virus maken om het griep virus in je lichaam er uit te gooien.
Een virus kan besmettelijk zijn en meestal is dat ook zo. Het virus kan zich heel
snel en makkelijk versprijden. Bijvoorbeeld door dat je moet niezen of door
hoesten. Dan hangt het al redelijk in de lucht. Het kan ook gebeuren door dat
je van een glas drinkt van iemand die het virus al heeft. Virus kan zich ook
verspreid worden van land naar land. Door dat mensen met het virus op vakantie
gaan of door mensen die op vakantie gaan en in dat land een virus op doen en
dan weer terug komen naar hun eigen land. Een geslachts ziekte is ook een virus
de meeste dan. Deze virus kan je over brengen door geslachts gemeenschap te
hebben zonder condoom en jij of je partner een geslachtsaandoening heeft. Dan
kan jij of je partner het overdragen aan de ander.
Een virus plant zich voort met hulp van een zogenaamd “gastheerorganisme,”
het virus koppelt zichzelf aan een bepaalde cel en stopt hij al het erfelijke
materiaal in die cel en smelt hij zich samen met de betreffende cel. Dat proces
van samensmelting heet “endocytose. Binnen de gastheercel geeft het erfelijke
materiaal, wat het virus in de cel heeft gestopt, opdracht om nieuwe virussen
te maken. Hierdoor kan een virus zich dus alleen maar vermenigvuldigen als hij
zich in een andere cel bevind. Na het proces gaat de gastheercel meestal dood,
dat kan soms ook leiden tot de dood van het meercellige organisme waar de cel
deel van uit maakt.
Je hebt nog geen virussen die nuttig zijn zoals je wil bacteriën hebt die nuttig
zijn. Er is wel onderzoek gedaan of er nuttige virussen waren. Maar er zijn geen
nuttige virussen gevonden. De virussen kunnen schadelijk zijn. Je hebt virussen
waar je heel ziek van word. Maar je hebt ook een virussen waar je zelfs dood aan
kunt gaan als je niet optijd behandeld word, zoals de Mexicaanse griep.
Bacteriën: Bacteriën komen bijna overal voor, ze zitten op bijna alles. Bacteriën
zijn héél makkelijk om over te dragen. Je kan het heel makkelijk overbrengen
als je elkaar een hand geeft of als je naar de wc gaat. Want bacteriën zitten
natuurlijk op de wc-bril. Om je heen zin er al heel veel bacteriën te vinden,
vooral bij mensen om je heen. Zoals mensen met een koortslip of mensen die
verkouden zijn. Je hebt ook voorwerpen in huis waar veel bacteriën op zitten
door dat veel verschillende mensen er aan gezeten hebben. De meeste bacteriën
zijn niet schadelijk en zelf nuttig. Maar je hebt natuurlijk ook bacteriën die wel
schadelijk zijn en die ziektes kunnen veroorzaken. Zoals de bacteriën die op vis
of rauw vlees zitten. Daar kun je ziek van worden als je dat eet bijvoorbeeld.
Bacteriën plant zich voort door zich te delen zonder dat het andere cellen nodig
heeft. Alle cellen in hoeveel ze ook gesplits zijn ze hebben allemaal de zelfde
celinhoud als de moedercel. Het voort planten noem je binaire indeling.
Bacteriën kunnen gebruikt worden voor veel verschillende dingen en komt ook
bij veel verschillende dingen voor. Je hebt bacteriën die kunnen helpen bij het
bestrijden van ziektes. Je kan ook bacteriën die een giftige stof aanmaken tijdens
een celstofwisseling. Meestal komt het niet voor bij de mens maar alleen als je in
aanraking komt met die bacteriën die er voor zorgen dat je er ziek van word. Je
kan dan bijvoorbeeld cholera of tetanus krijgen.
Schimmel: Ook schimmels zijn bijna overal te vinden net als bacteriën.
Sommige schimmels zijn niet zichtbaar met het oog. Maar sommige schimmels
ook wel. Ook van schimmels heb je schimmels die schadelijk zijn en die niet
schadelijk zijn voor mens en dier en de natuur natuurlijk. Veel schimmels
kan je vinden in de natuur. Maar ook schimmels kan je vinden bij mensen. Je
hebt bijvoorbeeld huidschimmel. Je hebt verschillende huidschimmels. Bij elke
schimmel is het weer net iets anders. Bij de ene schimmel word de huid rood
of bij een andere schimmel krijg je heel veel rode plekjes en gaat je huid wat
schilveren. Je hebt ook voetschimmels. Zoals de meeste mensen denken dat
schimmels wit dradig zijn en een muffe geur hebben en soms blauw/groenige
vlekken hebben, is dat niet altijd bij huidschimmels niet. Maar als je bijvoorbeeld
je brood heel lang laat liggen krijg je blauw/groenige vlekjes op je brood.
Dat zijn schimmels die ontstaan als er rottende organismen te vinden zijn.
Als je voedsel te lang bewaard krijg je er schimmels op. Dat kan je zien als
een soort waarschuwing dat het niet meer te eten is en je het dus weg moet
gooien. Schimmels worden ook gebruikt bij onderzoeken voor verschillende
dingen. Bijvoorbeeld om uit te zoeken hoelang het duurt voor dat iets verteerd
is. Schimmels die schadelijk zijn kan je erg ziek van worden. Bijvoorbeeld de
schimmels die op rottend eten zit. Als je dat op eet kan je erg ziek worden.
Deelvraag 3:
Virus:
Naam: Griep
Leefomgeving: In het lichaam van de mensen. Maar is meestal ook in de lucht
te vinden. Daardoor is het besmettelijk.
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?:
Door dat het besmettelijk is kan je er overal mee in aanraking komen, binnen
en buiten, in huis, in iemand anders z’n huis, overal dus. Door dat mensen door
de griep hoesten of niezen kan het terecht komen op of in iemand. Het kan ook
terecht komen in de lucht daar door dus in iemand. Het kan ook terecht komen
of iemand zijn hand. Als die gene dan aan iemand anders zit of een hand geeft,
heeft de andere persoon dus ook die bacteriën of zich. Het kan zich heel snel
verspreiden.
Hoe kan het zich voortplanten?
Door dat de een de ander besmet.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Griep is eigenlijk nergens nuttig voor en word daardoor ook nergens voor
gebruikt.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Griep kan schadelijk zijn, het ligt er aan wat voor een griep je hebt. Door dat
het virus dat de griep veroorzaakt erger word, als je een slechte weerstand hebt
bijvoorbeeld, kan je een longontstekking krijgen of een andere onsteking en kan
erg gevaarlijk worden. Maar kan ook schadelijk zijn.
Bacteriën:
Naam: Salmonella
Leefomgeving: Rauw voedsel.
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?
Op rauw vlees of in rauwe eieren kunnen salmonella bacteriën te vinden zijn. Als
je dat eet kun je erg ziek worden. Het kan zich ook verspreiden door dat je het
rauwe vlees snijt met een mes die je daarna voor iets anders gebruikt zonder het
schoon te maken of als je je handen niet goed wast na het aanraken van rauw
voedsel en daarna aan de theedoek of handdoek gaat zitten bijvoorbeeld. Zo kan
je het makkelijk verspreiden.
Hoe kan het zich voortplanten?
Als je voedsel een langere tijd op kamertemperatuur bewaard kunnen de
salmonella bacteriën zich snel uitbreiden.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Salmonella is niet nuttig en kan word dus ook nergens voor gebruikt.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Het kan erg schadelijk zijn. Je kan er bijvoorbeeld een voedselvergiftiging van
krijgen. Dat komt door dat het op rauw eten zit. Het is schadelijk voor de mens.
Schimmel:
Naam: Pityriasis rosea
Leefomgeving: Lichaam van de mens, vooral op de romp
Waar en hoe kom je er mee in aanraking?
Het is onbekent wat de oorzaak is.
Hoe kan het zich voortplanten?
Het is niet besmettelijk. Meestal is de eerste kenmerk één grote plek die wat
rood is en schilverig. Het kan wat jeuken en het worden steeds meer kleine
plekjes die er bij komen.
Is het nuttig? Hoe word het gebruikt?
Het is totaal niet nuttig en het is een ligte huidaandoening.
Is het schadelijk? Waarvoor is het schadelijk en hoe komt dat?
Het is ook niet schadelijk en gaat vanzelf weer over.
Bronnen:
http://www.biologiepagina.nl/34mavo/32Ordening/inleiding.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bacteria
http://nl.wikipedia.org/wiki/Virus_%28biologie%29
http://www.bioplek.org/animaties/celtotaal/bacterie.html
http://www.studiobiologie.nl
http://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/pityriasisrosea.htm
Biologie Filmpjes
Gedrag
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215290&site=1549130&nr=1551746
Voortplantingsgedrag
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215335&site=1549130&nr=1551746
Leren
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215215&site=1549130&nr=1551746
Sociaal gedrag
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215035&site=1549130&nr=1551746
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215290&site=1549130&nr=1551746
Voortplantingsgedrag
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215335&site=1549130&nr=1551746
Leren
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215215&site=1549130&nr=1551746
Sociaal gedrag
http://www.schooltv.nl/shared/templates/popup/player.jsp?item=1215035&site=1549130&nr=1551746
Natuurkunde Weer Grafieken en Enquête
Geschiedenis Foto Opdracht
Bron 13
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
Ik denk dat het door de triple alliantie is gemaakt. Omdat het een beetje lijkt op de duitsers.
2. wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie dat er mensen met de trein gaan reizen. Ik zie ook mannen in uniform. Ik denk dat dat soldaten
zijn.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Ik denk niet dat er echt iets duidelijk gemaakt word. Maar het kan ook zijn dat er duidelijk word
gemaakt dat er “niks” aan de hand is en dat iedereen samen kan reizen.
Bron 14
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
De afbeelding is gemaatk door de triple entente, omdat het laat zien dat niet iedereen het even goed
heeft. Zoals dat er ook mensen hard moeten werken voor hun “geld”.
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie 4 mannen die heel hard werken voor hun geld. Ze hebben er duidelijk geen plezier in want
niemand kan een beetje blij. Het ziet er uit alsof het soldaten zijn die een loopgraaf maken.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Het is een feitelijke boodschap. Het is geen tekening of een gepositioneerde foto. Het is iets wat
vroeger echt gebeurde.
Bron 3
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple
alliantie of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
De tekening is gemaakt door de triple entente. Het wordt Britons betekend in het Nederlands
Britten.
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie een man die naar mijn wijst. De man die op de poster staat is de generaal van het leger en
zegt ‘Join your country’s army’ - Kom bij het leger van je land.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
De poster is brengt een subjectief. De tekst wat op de tekening staat is iets wat de man wil.
Bron 4
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
Ik denk dat het is gemaakt door iemand van de triple entente. Omdat ze het in het 5e stukje hebben
over 'dan komen ze tegen over een groot Frans leger te staan.'
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Volgens mij lees je over iemand die in de oorlog zit en familie/kennis brieven naar elkaar sturen.
Deze brief is dus van een soldaat/militair van Frankrijk en zit al een hele tijd in de oorlog. Hij verteld
over wat er allemaal gebeurd en over post en hoe het met hem gaat.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Ik denk subjectief. Want sommige vinden oorlog misschien wel heel leuk.
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
Ik denk dat het door de triple alliantie is gemaakt. Omdat het een beetje lijkt op de duitsers.
2. wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie dat er mensen met de trein gaan reizen. Ik zie ook mannen in uniform. Ik denk dat dat soldaten
zijn.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Ik denk niet dat er echt iets duidelijk gemaakt word. Maar het kan ook zijn dat er duidelijk word
gemaakt dat er “niks” aan de hand is en dat iedereen samen kan reizen.
Bron 14
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
De afbeelding is gemaatk door de triple entente, omdat het laat zien dat niet iedereen het even goed
heeft. Zoals dat er ook mensen hard moeten werken voor hun “geld”.
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie 4 mannen die heel hard werken voor hun geld. Ze hebben er duidelijk geen plezier in want
niemand kan een beetje blij. Het ziet er uit alsof het soldaten zijn die een loopgraaf maken.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Het is een feitelijke boodschap. Het is geen tekening of een gepositioneerde foto. Het is iets wat
vroeger echt gebeurde.
Bron 3
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple
alliantie of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
De tekening is gemaakt door de triple entente. Het wordt Britons betekend in het Nederlands
Britten.
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Ik zie een man die naar mijn wijst. De man die op de poster staat is de generaal van het leger en
zegt ‘Join your country’s army’ - Kom bij het leger van je land.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
De poster is brengt een subjectief. De tekst wat op de tekening staat is iets wat de man wil.
Bron 4
1. Wie heeft deze afbeelding gemaakt, een voorstander van de triple entente, triple alliantie
of een neutraal iemand. Beargumenteer je antwoord.
Ik denk dat het is gemaakt door iemand van de triple entente. Omdat ze het in het 5e stukje hebben
over 'dan komen ze tegen over een groot Frans leger te staan.'
2. Wat zie je, wat lees je in de bron? Beschrijf dit in een aantal zinnen (2 a 3 zinnen).
Volgens mij lees je over iemand die in de oorlog zit en familie/kennis brieven naar elkaar sturen.
Deze brief is dus van een soldaat/militair van Frankrijk en zit al een hele tijd in de oorlog. Hij verteld
over wat er allemaal gebeurd en over post en hoe het met hem gaat.
3. Is het een feitelijke boodschap of een gekleurde boodschap. Dus is de bron objectief of
subjectief? Kies één van deze woorden en beargumenteer hoe je dit kunt zien.
Ik denk subjectief. Want sommige vinden oorlog misschien wel heel leuk.
Natuurkunde Weer Grafieken & Enquête
Enquête
1. Wat was de gemiddelde temperatuur in februari.
2. Was het kouder of warmer dan dat het gemiddeld in de loop van de jaren in Februari is?
3. Was er veel neerslag? (sneeuw, regen, hagel)
4. Wat was de gemiddelde temperatuur in de laatste week van Februari?
5. Heeft het langer dan een week gevroren in Februari?
6. Was het langer dan een week 5°C in Februari?
7. Was het langer dan een week 10°C in Februari ?
Grafiek 1:
Langs de verticale as staat de temperatuur in graden Celsius, langs de horizontale as staan de dagen van de maand. De maand begint met zo’n 5 ˚C, de dag daarna zakt de temperatuur iets, de dagen daarna stijgt de temperatuur flink , de 9 dagen daarna zakt de temperatuur met af en toe een uitschieter naar boven. De temperatuur stijgt in de 3 volgende dagen flink maar zakt daarna weer af, de temperatuur zakt in een gestage lijn iets af en stijgt de 2 dagen daarna weer redelijk, de laatste 3 dagen blijft de temperatuur hangen rond de 0˚C.
De temperatuur is niet helemaal normaal voor deze tijd van het jaar, over het algemeen is het kouder dan gewoonlijk, ook is er 1 uitschieter die hoger is dan het normale voor deze tijd van het jaar. De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.
Grafiek 2:
Langs de verticale as staat aan de linkerkant het aantal millimeters neerslag en aan de rechterkant staat de duur in uren. Langs de horizontale as zijn weer de dagen van de maand gezet. Op 11, 12, 13, 17, 18, 20, 21, 22, 26, 27 en 28 februari, is er helemaal geen neerslag geweest, op de overige dagen is er neerslag gevallen tussen de 1 en de 8 millimeter. In februari is er minder neerslag gevallen dan gewoonlijk in februari, er is 48 mm in 62 uur gevallen, vorig jaar was dat 56 mm in 59 uur.
De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.
Grafiek 3:
Langs de verticale as staat de tijd in uren en ook bij deze grafiek word weer langs de horizontale as de dagen van de maand weergeven. In het begin van de maand was er meer zon dan aan het einde van de maand, vooral de eerste 10 dagen waren erg zonnig. De grafiek weergeeft ook dat het naar mate de maand vordert, steeds langer licht kan blijven per dag.
De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.
1. Wat was de gemiddelde temperatuur in februari.
2. Was het kouder of warmer dan dat het gemiddeld in de loop van de jaren in Februari is?
3. Was er veel neerslag? (sneeuw, regen, hagel)
4. Wat was de gemiddelde temperatuur in de laatste week van Februari?
5. Heeft het langer dan een week gevroren in Februari?
6. Was het langer dan een week 5°C in Februari?
7. Was het langer dan een week 10°C in Februari ?
Grafiek 1:
Langs de verticale as staat de temperatuur in graden Celsius, langs de horizontale as staan de dagen van de maand. De maand begint met zo’n 5 ˚C, de dag daarna zakt de temperatuur iets, de dagen daarna stijgt de temperatuur flink , de 9 dagen daarna zakt de temperatuur met af en toe een uitschieter naar boven. De temperatuur stijgt in de 3 volgende dagen flink maar zakt daarna weer af, de temperatuur zakt in een gestage lijn iets af en stijgt de 2 dagen daarna weer redelijk, de laatste 3 dagen blijft de temperatuur hangen rond de 0˚C.
De temperatuur is niet helemaal normaal voor deze tijd van het jaar, over het algemeen is het kouder dan gewoonlijk, ook is er 1 uitschieter die hoger is dan het normale voor deze tijd van het jaar. De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.
Grafiek 2:
Langs de verticale as staat aan de linkerkant het aantal millimeters neerslag en aan de rechterkant staat de duur in uren. Langs de horizontale as zijn weer de dagen van de maand gezet. Op 11, 12, 13, 17, 18, 20, 21, 22, 26, 27 en 28 februari, is er helemaal geen neerslag geweest, op de overige dagen is er neerslag gevallen tussen de 1 en de 8 millimeter. In februari is er minder neerslag gevallen dan gewoonlijk in februari, er is 48 mm in 62 uur gevallen, vorig jaar was dat 56 mm in 59 uur.
De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.
Grafiek 3:
Langs de verticale as staat de tijd in uren en ook bij deze grafiek word weer langs de horizontale as de dagen van de maand weergeven. In het begin van de maand was er meer zon dan aan het einde van de maand, vooral de eerste 10 dagen waren erg zonnig. De grafiek weergeeft ook dat het naar mate de maand vordert, steeds langer licht kan blijven per dag.
De grafiek verloopt zo omdat het zo is gemeten.